KİTAP ELEŞTİRİSİ: DADA KILAVUZ 1913-1923, MÜNİH, ZÜRİH, BERLİN, PARİS

Abstract

BOOK REVIEW: DADA GUIDE 1913-1923, MUNICH, ZURICH, BERLIN, PARIS

Abstract

Dada is the most productive and political Avangard Movement of the twentieth century which has been influenced its contemporaries and the following. For a book, it is not an accident that Dada is chosen as a specific topic focusing on since the movement with its aesthetic, political and social claims are a crucial millstone for design history. “Dada Guide 1913-1923, Munich, Zurich, Berlin, Paris” is a new Turkish Dada anthology. It is an alternative Dada reading that brings together the aesthetic, political and philosophical roots of movement, its productions, actors and events in a new whole. At the same time, it revives the spirit and atmosphere of its time. Contraditions, conflicts, disagreements instead of harmony, unity and consistency are underlined motivations as the sources of the movement’s vitality in “Dada Guide”. The book’s structure is constructed on two interrelated paths. The first path encloses intentive interpretations of Dada’s histories by book’s writers and the second includes original documents uncovering them. They are in flow by coming after one to other. “Dada Guide” is more than an anew book which reinterprets important Dada texts and visual materials easily accessible. In contrast, “Dada Guide” can be evaluated as a final product of a deep and intense, multidimensional sophisticated research where original Dada texts and images are carefully searched, selected and reframed,  the traces of Dada in the cities are tracked and their geography based complex network relations are solved. According to “Dada Guide”, Munich, Berlin, Zurich and Paris are Dada capitals of the movement. De Stijl, Futurism, Suprematism, Constructivism, Expressionism, Bauhaus are design movements got contact with Dada. Female Dadaists are as important as male figures. They are Emmy Hennings, Sophie Taeuber and Hannah Högh. Dada productions are manifold.  In the book, they are presented in different contents, mediums and formats such as as collage, (photo) assembly, painting, prayer, embroidery, garbage, scream, play, puppet show, poetry, manifesto, paper, novel, tour, sculpture, film, propaganda, political organization, photography, architecture, magazine, newspaper, book, flyer. It verifies the movement’s fertility, too. “Dada Guide” has four significant contributions as the argument of Dada truth, a wide variety of original verbal and visual materials including Dadaists’ texts and their memories, highlights for the female Dadaists with their creativity and a rich bibliography of over 300 sources.

Keywords: Dada; avangard; design history; Duchamp; female Dadaists

Word Count: 2.549

KİTAP ELEŞTİRİSİ: DADA KILAVUZ 1913-1923, MÜNİH, ZÜRİH, BERLİN, PARİS

Özet

“Dada Kılavuz 1913-1923, Münih, Zürih, Berlin, Paris” çok yeni yayınlanmış bir Türkçe Dada antolojisidir. Bir seçki yapmak için araştırma konusu olarak Dada’ya yoğunlaşılmış olması tesadüf değildir. Dada, çağdaşlarını ve takip eden hareketleri etkisi altına almış, yirminci yüzyılın en üretken ve politik Avangard hareketlerinden biridir. Estetik, politik ve toplumsal iddiaları ile tasarım tarihinin de önemli bir bileşenidir. Uyum, birliktelik ve uzlaşı yerine karşıtlık, çelişki ve anlaşmazlık Dada’nın temel motivasyon kaynaklarıdır. “Dada Kılavuz”  1900’lerin atmosferini ve ruhunu, hareketin köklerini, aktörlerini, üretimlerini, ilişkilerini ve eylemlerini yeni bir bütünde sunan özgün bir Dada okumasıdır. Bu Dada seçkisinin birbirini tamamlayan iki patikası vardır: Biri yazarlara ait özgün Dada tarihi metinleri, diğeri bu metinleri tamamlayan yazılı-görsel belgeler. “Dada Kılavuz”,  dolaşımda olan ve kolay erişilebilir malzemelerle yazılı-görsel bir seçkiden ziyade derin ve yoğun, çok boyutlu bir araştırmanın ürünüdür. Kitapta, özgün Dada metinleri ve resimleri taranmış; titizlikle ayıklanmış ve yeniden bir araya getirilmiş; Dada’nın kentlerdeki izleri sürülmüş ve coğrafyaya dayalı karmaşık ilişki ağı çözülmüştür. Münih, Zürih, Berlin ve Paris, hareketin başkentleridir. De Stijl, Fütürizm, Süprematizm, Konstrüktivizm, Ekspresyonizm ve Bauhaus Dada ile ilişki içindedir.  Emmy Hennings, Sophie Taeuber ve Hannah Högh gibi kadın Dadacılar,  hareket için en az erkek figürler kadar önemlidir. Hareketin ne kadar üretken olduğunun kanıtı sayılabilecek Dada üretimleri çok farklı içerik, ortam ve biçimdedir: kolaj, (foto)montaj, resim, dua, nakış, çöp, bağırma, gösteri, kukla oyunu, şiir, manifesto, yazı, roman, gezi, heykel, film, propaganda, siyasi eylem, fotoğraf, mimarlık, dergi, gazete, kitap, el ilanı… “Dada Kılavuz”un literatüre dört önemli katkısı olduğunu düşünebiliriz: Dada’nın hakikati tartışması, Dadacıların yazı ve anıları kapsayan çok çeşitli yazılı-görsel malzemeleri bir arada sunması, kadın Dadacıları yaratıcılıklarıyla ön plana çıkarması ve 300’ün üzerinde kaynak içeren zengin bibliyografyasıdır.

Anahtar Kelimeler: Dada; avangard; tasarım tarihi; Duchamp; kadın Dadacılar 

Kelime Sayısı: 2549