2863 Sayılı KTVKK’nın Uluslararası Yasal Düzenlemeler Bağlamında Değerlendirilmesi

Abstract

1980 sonrası döneme koruma ilkeleri ile küreselleşme dinamikleri arasında yaşanan zıtlıklar damgasını vurmuş; ülkemizde mevcut yasal düzenlemelerin yetersiz ve/veya başarısız kaldığı bir ortamda yeni bir koruma mevzuatına gerek duyulmuştur. Uluslararası platformda koruma alanında yaşanan değişim ve dönüşümleri, Türkiye biraz geriden de olsa sürece dâhil olmaya ve mevcut koruma mevzuatını en yeni tartışmalara cevap verecek şekilde düzenlemeye çalışmaktadır. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (KTVKK) 1984 yılında yürürlüğe girmiştir. Çeşitli ek düzenlemelerle (3386 ve 5226 sayılı kanunlar) halen yürürlükte olan 2863 sayılı KTVKK ile birlikte ülkemizde kültürel korumanın kapsam, yönetim ve uygulama boyutlarına ilişkin birçok “ilk” gerçekleştirilmiş, taraf olduğumuz uluslararası tüzük ve bildirgelerde çerçevesi çizilen koruma yaklaşımının işlerlik kazanması hedeflenmiştir. Kültürel korumanın ülkemizdeki gelişimine ve değişimine ilişkin sayısız çalışma bulunmaktadır. Çalışmaların çoğunda koruma olgusunun tarihsel gelişimi üzerinde durulurken, ilgili yasal düzenlemelerin taraf olduğumuz uluslararası düzenlemeler bağlamında değerlendirilmesine yer verilmemiştir. Bu çalışma, 2863 sayılı KTVKK’nu dünyada koruma anlayışının evrilmesinde kilit önem taşıyan ve ülkemizin taraf olduğu uluslararası düzenlemeler bağlamında değerlendirmeyi ve ülkemizdeki kentsel koruma yazınına bu anlamda katkı koymayı amaçlamaktadır. Yapılan değerlendirmeler göstermektedir ki, Türk Koruma Mevzuatında içerik ve bağlayıcılık anlamında önemli eksiklikler bulunmakta, korumanın sürdürülebilirlik, turizm ve kalkınmayla olan ilişkisine dair var olan hükümler ise yeterli açıklıkta değildir. Bununla birlikte, uluslararası düzenlemelerle birlikte çalışması durumunda 2863 sayılı yasanın kapsamlı ve bütünleşik bir koruma yaklaşımı geliştirebilecek potansiyele sahip olduğu görülmektedir.