River Rehabilitation With Cities In Mind: The Eskişehir Case

Abstract

Akarsular ve kentler eski uygarlıklardan bu yana daima süregelen içsel bağlar içerisinde olmuşlardır. Pek çok kentin can damarı olarak akarsular, ulaştırma, enerji, kullanma suyu, sulama, ticaret ve rekreasyon gibi birçok işleve sahiptirler. 19. yüzyılın sonlarıyla birlikte, çoğunlukla kentleşmenin etkileri akarsu ve akarsu kıyılarının önemini azaltmaya başlamıştır. Akarsular atıksu kanallarına dönüşmüş ve kent yaşamından koparılmış hale gelmişlerdir. Onyıllarca ihmal edildikten sonra kentsel akarsular, sorunların çözülmesi için özellikle 1970’lerden bu yana iyileştirme konusu olmaya başlamıştır. 1990’lara gelindiğinde kentsel akarsu iyileştirmelerindeki bu bağımsız ve tek boyutlu uygulamalar yerine, kentsel akarsu rehabilitasyonunda sorunları kapsamlı biçimde ele alan yeni tutumlar ön plana çıkmaya başlamıştır.

Bu yazıda, içinde bulunduğumuz 2000’li yıllarda, kentsel akarsuların iyileştirilmesi kavramında genel çağdaş küresel anlayışın iki yönlü olduğu iddia edilmektedir: Öncelikle, kentsel akarsular artık yalnızca kentsel altyapı unsurları olarak kabul edilmemekte, doğanın yenilenmesinin ve kentsel ekolojinin önemli temelarını oluşturmaktadırlar; bu yönleriyle kentsel ekolojik sürdürülebilirlik için yaşamsal bir katkı sağlarlar. İkinci olarak, bir yandan da tarihi alanlar, kentsel anıtlar ve odak noktaları gibi ögeleri barındıran kentsel kurgunun ayrılmaz parçalarıdırlar. Bu anlamda kentlilerin kentleri ile bağ kurmalarında önemi olan kentsel imge ve kimliğinin oluşmasına destek olurlar. Makalede, bu ikinci yön ele alınmakta, kentsel akarsuların ayrık kentsel bileşenler yerine çevresiyle birlikte bir bütün olarak değerlendirilmesi üzerinde durularak, kentsel akarsuların kentlerin bütünleşik bir parçası olarak nasıl planlanacağı üzerinde durulmaktadır. Bir başka deyişle makale, kentsel akarsulara ilişkin uygulamaların, çevresindeki önemli kentsel odakları içerecek biçimde genişletilmesi üzerine bir tartışma içermektedir. Bunun için, Eskişehir kenti, iyi uygulamalardan biri olarak ayrıntılı olarak değerlendirilmekte ve kentsel akarsuyun mekansal bütünleşmesi çerçevesinde bir ölçütler takımı geliştirilmektedir.