A “Historical Project”: Doubling Indl Exhibition Catalogue

Abstract

İtalyan mimarlık tarihçisi ve eleştirmeni Manfredo Tafuri, 1968 yılında yayınlanan Mimarlık Teorileri ve Tarihi adlı kitabı ile dönemin mimarlık söyleminde yeni bir çığır açmıştır. Mimarlık disiplinini ideolojinin eleştirisi olarak yorumladığı kuramı ile mimarlık eleştirisini politik ve Marksist bir zemine oturtan devrimci anlayışla Amerikan eleştirel söyleminin 1968 sonrası kurumsallaşmasında mutlak etkisi olmuştur. Bu bağlamda çalışma, bahsedilen düşünsel etkileşimi ve mimarlık söyleminde meydana gelen ilişkili kuramsal dönüşümleri derinlemesine inceleyen tarihsel bir eleştiridir. Bu incelemede, New York’taki Modern Sanat Müzesi’nde 1972 yılında düzenlenen İtalya: Yerel bir Peyzaj adındaki sergi önemli bir eşiktir, çünkü Amerikan entelektüelleri ile Tafuri’nin Marksist dışavurumlarını tanıştıran ilk İngilizce metin bu serginin katalogunda yayınlanmıştır. Bu bağlamda sergi, Tafurici bir bakış açısıyla çözümlenmiş, 1972 sonrası dönemde oluşan kavramsal ve eleştirel dönüşümlerde etken bir değer, Tafuri’nin deyimi ile bir “kriz anı” tayin edilmiştir. Tafurici bir yöntem ile sergi katalogu çözümlenerek, “İtalya: Yerel bir Peyzaj” sergisinin Amerikan mimarlık söyleminin gelişim sürecindeki etkisi açığa çıkarılmıştır. Çalışma bütününde, özgün bir zaman dilimin tarihsel eleştirisidir. Ancak, bu özgün zaman dilimi doğrusal bir zaman akışına işaret etmez. Aslında üretilen, başlangıcı ve bitişi açık olmayan sarmal bir zaman çizgisinde çok boyutlu yansımaları ile mimari paradigmayı değiştiren “Tafurici” krizlerin eleştirel bir taslağıdır, Tafuri’nin kuramsallaştırdığı eleştirel yöntemin özgün uygulamasıdır. Bu uygulama, sergi katalogunun metinsel kopya üretimi ile eşzamanlı başlar. Katalogun metinsel kopyası üretilirken, süreç özerk anlatılara parçalanarak dikine bağımsız okumalar yapılmakta ve o anlatılar ile Ambasz’ın katalogu arasında çözümleyici bağlar kurularak 1972 sonrası Amerikan Mimarlık Söylemini de dönüştüren etkileşimin haritası Tafurici bir yöntemle yeniden düzenlenmektedir.